Η άσκηση αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς παράγοντες πρόληψης του καρκίνου, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει σημαντικά οφέλη κατά τη διάρκεια της θεραπείας και της αποθεραπείας. Παρόλα αυτά, ο ρόλος της παραμένει υποτιμημένος από τα συστήματα υγείας, με αποτέλεσμα οι ογκολογικοί ασθενείς να μην έχουν επαρκή πρόσβαση σε εξειδικευμένους ειδικούς άσκησης. Η νομοθετική καθιέρωση της συνταγογράφησης της άσκησης αποτελεί πλέον αναγκαιότητα για μια ολοκληρωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση στην ογκολογική περίθαλψη.
Η άσκηση ως μέσο πρόληψης
Έχει αποδειχθεί ότι η σωματική δραστηριότητα μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου, του προστάτη και του πνεύμονα. Οι προστατευτικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν τη ρύθμιση των ορμονών, τη βελτίωση της ανοσολογικής απόκρισης, τη μείωση της φλεγμονής και τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Οφέλη κατά τη διάρκεια της θεραπείας
Η άσκηση μπορεί να μετριάσει τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας, όπως η κόπωση, η μυϊκή ατροφία, η μείωση της αντοχής και οι ψυχολογικές επιπτώσεις της νόσου. Επιπλέον, συμβάλλει στην καλύτερη ανοχή των θεραπειών και στη διατήρηση της λειτουργικότητας του οργανισμού, μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο καρδιομεταβολικών επιπλοκών.
Η σημασία της άσκησης στην αποθεραπεία
Μετά την ολοκλήρωση των αντικαρκινικών θεραπειών, πολλοί ασθενείς αντιμετωπίζουν χρόνια κόπωση, οστεοπόρωση, μεταβολικές διαταραχές και αυξημένο κίνδυνο υποτροπής. Η τακτική άσκηση μειώνει τη πιθανότητα επανεμφάνισης του καρκίνου, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπως ο καρκίνος του μαστού και του παχέος εντέρου. Επιπλέον, συμβάλλει στην βελτίωση της ψυχολογικής ευεξίας, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και την ποιότητα ζωής των επιζώντων.
Πόση άσκηση χρειάζεται και τι είδους;
Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν για ογκολογικούς ασθενείς:
*150-300 λεπτά μέτριας έντασης αερόβια άσκηση (όπως περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι) ή 75- 150 λεπτά έντονης αερόβιας άσκησης ανά εβδομάδα.
*2-3 συνεδρίες ενδυνάμωσης την εβδομάδα (ασκήσεις με αντιστάσεις ή βάρη).
*Ασκήσεις ισορροπίας και ευλυγισίας, ιδιαίτερα για ηλικιωμένους και όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα κινητικότητας.
Η προσαρμογή της άσκησης στις ανάγκες κάθε ασθενούς πρέπει να γίνεται από καταρτισμένους ειδικούς στην ογκολογική άσκηση.
Το κενό στην πρόσβαση σε εξειδικευμένους ειδικούς.
Παρά τα αδιάσειστα επιστημονικά δεδομένα, η πρόσβαση των καρκινοπαθών σε επαγγελματίες άσκησης παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη. Στις περισσότερες χώρες, δεν υπάρχουν εξειδικευμένα προγράμματα άσκησης μέσα στα ογκολογικά κέντρα, ούτε πολιτικές που να διευκολύνουν τη συνεργασία γιατρών με ειδικούς άσκησης. Αυτό αφήνει τους ασθενείς χωρίς καθοδήγηση και με ανεπαρκείς πληροφορίες, ενώ πολλοί αποφεύγουν τη σωματική δραστηριότητα λόγω φόβου ή έλλειψης κατάλληλων προγραμμάτων.
Η ανάγκη για συνταγογράφηση της άσκησης.
Για να γεφυρωθεί το κενό αυτό, η άσκηση πρέπει να ενταχθεί επίσημα στην ογκολογική περίθαλψη και να συνταγογραφείται από τους γιατρούς, όπως συμβαίνει ήδη σε ορισμένες χώρες. Αυτό θα εξασφαλίσει:
*Δομημένα προγράμματα άσκησης προσαρμοσμένα στις ανάγκες κάθε ασθενούς.
*Κάλυψη του κόστους από τα συστήματα υγείας, επιτρέποντας σε όλους τους ασθενείς να έχουν πρόσβαση.
*Εκπαίδευση των ιατρών και των επαγγελματιών υγείας στη σημασία της σωματικής δραστηριότητας στην ογκολογική φροντίδα.
Η αναβάθμιση του ρόλου της άσκησης στον καρκίνο δεν είναι απλώς πολυτέλεια, αλλά απαραίτητο στοιχείο της θεραπείας και της αποθεραπείας. Η πολιτική υγείας πρέπει να κινηθεί προς την αναγνώριση της άσκησης ως βασικού θεραπευτικού μέσου, εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι ογκολογικοί ασθενείς έχουν πρόσβαση.