“Η βιοψία επιβεβαιώνει ότι έχετε καρκίνο”. Στην -δυστυχώς σπάνια στην Ελλάδα- ανακοίνωση με αυτόν τον τρόπο της είδησης από τον γιατρό που έκανε την πρώτη διερεύνηση, ο ασθενής συνήθως δεν μπορεί να συγκρατήσει τίποτε άλλο. Η επόμενη όμως πρόταση είναι ακόμα πιο σημαντική: “θα χρειαστείτε μια ογκολογική εκτίμηση”.
Στα 18 χρόνια που ασχολούμαι ως γιατρός και ως φροντιστής με ασθενείς με καρκίνο, έμαθα ότι η σωστή επικοινωνία είναι ίσως ο πιο κρίσιμος παράγοντας για το εάν τελικά ένας ασθενής θα λάβει την ιδανική φροντίδα για την περίπτωση του.
Όταν φτάσετε μπροστά στον ογκολόγο για μια εκτίμηση ως ασθενής ή ως φροντιστής, αυτές είναι οι πέντε ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε.
1)Τι είδους καρκίνο έχω και ποιο είναι το στάδιο;
Μάθετε τον τύπο του καρκίνου και σε ποιο σημείο του σώματος βρίσκεται. Το στάδιο του καρκίνου περιγράφει το πόσο προχωρημένη είναι η ασθένεια. Το Στάδιο 1 είναι πρώιμο στάδιο και εξαιρετικά ιάσιμο. Το στάδιο 4 είναι προχωρημένο και τις περισσότερες φορές δυσίατο ή ανίατο.
2)Είναι ιάσιμος ο καρκίνος μου;
Εάν η ασθένεια δεν μπορεί να θεραπευτεί, πολλοί ασθενείς θέλουν να μάθουν πόσο καιρό θα ζήσουν. Προσπαθώ να μην είμαι υπερβολικά ακριβής σε αυτές τις συζητήσεις, καθώς οι γιατροί συχνά κάνουμε λάθος. Λέω συνήθως ότι «οι ασθενείς με αυτή την πάθηση συνήθως ζουν για μήνες και όχι χρόνια» (ή «εβδομάδες και όχι μήνες» ή «αρκετά χρόνια» ανάλογα με τις περιστάσεις). Η σαφής κατανόηση βοηθά τους ασθενείς να λαμβάνουν αποφάσεις θεραπείας που ταιριάζουν με τους δικούς τους στόχους και αξίες. Πάντα όμως συμπληρώνω ότι ασκούμε την ιατρική της εποχής που ζούμε και ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι θα συμβεί μετά από χρόνια. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε τον ασθενή ζωντανό και σε καλή κατάσταση για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ώστε να εφαρμόζουμε κάθε νέα θεραπευτική μας επιλογή.
3. Θα με βοηθήσει η θεραπεία να ζήσω περισσότερο; Αν ναι — εβδομάδες, μήνες ή χρόνια;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε εάν ο στόχος της θεραπείας είναι η αύξηση του ποσοστού ίασης ή ο έλεγχος του καρκίνου για ένα χρονικό διάστημα. Ο στόχος με οποιαδήποτε ιατρική παρέμβαση είναι να βοηθηθούν οι άνθρωποι να ζήσουν μεγαλύτερη και καλύτερη ζωή. θα περίμενε κανείς ότι οποιαδήποτε θεραπεία για τον καρκίνο θα αύξανε την επιβίωση ή/και την ποιότητα ζωής. Πολλές από τις θεραπείες μας βοηθούν τους ασθενείς να ζήσουν περισσότερο. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία πολλές νέες θεραπείες για τον καρκίνο-πολλές από αυτές έχουν τύχει και μεγάλης διαφήμισης σε ΜΜΕ- έχουν υιοθετηθεί επειδή ελέγχουν την ανάπτυξη του όγκου σε αξονικές τομογραφίες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και όχι επειδή έχουν αποδειχθεί ότι αυξάνουν την επιβίωση. Μπορεί να υπάρχει τεράστια ποικιλία μεταξύ εκείνων των φαρμάκων που βοηθούν τους ασθενείς να ζήσουν περισσότερο. Κάποια προσθέτουν χρόνια ζωής, κάποια προσθέτουν μήνες και κάποια άλλα μπορεί να προσθέτουν μερικές εβδομάδες. Οι ασθενείς αξίζουν ειλικρινείς συζητήσεις, ώστε να μπορούν να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές σχετικά με το τι αποτελεί ουσιαστικό όφελος για αυτούς.
4. Ποιες είναι οι παρενέργειες της θεραπείας και υπάρχουν άλλες επιλογές;
Όλες οι θεραπείες έχουν παρενέργειες — κάποιες ήπιες και πολλές σοβαρές. Όταν τα οφέλη της θεραπείας είναι σημαντικά, πολλοί ασθενείς θα κρίνουν ότι οι παρενέργειες αξίζουν τον κόπο. Ορισμένες θεραπευτικές επιλογές μπορεί να μην είναι «οι καλύτερες» στα μάτια ενός ογκολόγου, αλλά ως έχουσες λιγότερες παρενέργειες μπορεί να προτιμώνται από ορισμένους ασθενείς. Οι ειλικρινείς απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να λάβουν μια απόφαση που θα είναι η καλύτερη για αυτούς.
5. Πώς και πού θα περάσω τον χρόνο μου τους επόμενους έξι μήνες;
Ενώ οι ογκολόγοι συζητούν τακτικά τα οφέλη της θεραπείας και τις παρενέργειες, σπάνια μιλάμε με τους ασθενείς μας για το θέμα αυτό. Η θεραπεία για τον καρκίνο είναι μια εξαντλητική και χρονοβόρος διαδικασία. Νοσηλεία μετά την επέμβαση, μήνες ανάρρωσης και εκτεταμένα ταξίδια για καθημερινές θεραπείες ακτινοβολίας ή εγχύσεις χημειοθεραπείας. Όταν η επιβίωση είναι σημαντική και τα οφέλη της θεραπείας είναι σημαντικά, πολλοί ασθενείς θεωρούν την μακροχρόνια αυτή δέσμευση ως λογική. Ωστόσο, στον προχωρημένο καρκίνο όταν ο χρόνος είναι μικρός, τα οφέλη της θεραπείας μπορεί να είναι μικρά. Μερικοί ασθενείς ρωτάνε αν «ο χρόνος που θα κερδίσω από τη θεραπεία θα είναι χρόνος μέσα σε κλινικές και νοσοκομεία, σε χειρουργικές επεμβάσεις, θεραπείες και εξετάσεις;». Οφείλουμε ξεκάθαρες απαντήσεις.
Η πρώτη επίσκεψη σε ογκολόγο μπορεί να είναι τρομακτική. Μία από τις μεγαλύτερες πηγές άγχους είναι ο «φόβος για το άγνωστο». Ο ασθενής έχει δικαίωμα στην πλήρη ενημέρωση. Προτρέπω συχνά τους ασθενείς μου να γράφουν τις ερωτήσεις τους και ζητάω πάντα και την παρουσία ενός αγαπημένο του προσώπου για υποστήριξη. Δεν υπάρχουν ανόητες ερωτήσεις στον ογκολόγο σας . Η γνώση είναι δύναμη και μπορεί να φέρει την αίσθηση του ελέγχου. Πάνω απ ‘όλα, μπορεί να διασφαλίσει ότι η θεραπεία είναι προσαρμοσμένη με την μοναδικότητα και προτιμήσεις του κάθε ξεχωριστού ατόμου.
