“Ο σύζυγος μου ήταν στο νοσοκομείο σοβαρά άρρωστος για εβδομάδες, όταν μια ημέρα ξέσπασα σε κλάματα μέσα στο γραφείο” γράφει η Τ. Οι συνάδελφοι που γνώριζαν την κατάσταση προσπάθησαν να την παρηγορήσουν: «Πρέπει να σκέφτεσαι θετικά!» της είπαν. «Για ποιο λόγο;» ήθελε να τους ρωτήσει. Όλα αυτά τα τρία χρόνια την παρότρυναν να παραμείνει θετική ενώ αυτή έτρεχε μεταξύ νοσοκομείων και ογκολόγων εντός και εκτός χώρας. Η συμβουλή τους ήταν καλοπροαίρετη και γι’αυτό πάντα τους χαμογελούσε συγκαταβατικά, αλλά μέσα της κάτι δεν της φαινόταν σωστό. Βγήκε από το γραφείο έχοντας τύψεις γιατί δεν μπορούσε να ακολουθήσει την άλλη συμβουλή που δίνεται συχνά στους φροντιστές: “πρέπει να προσέχεις τον εαυτό σου”. Άλλο ένα πράγμα δηλαδή στην ολοένα αυξανόμενη λίστα υποχρεώσεων τους, να προσέχουν τον εαυτό τους. “Αφού όλοι λένε ότι «Το έχω!» γιατί εγώ θέλω απλά να πέσω στον καναπέ και να μην σηκωθώ ποτέ; Μια μέρα που ο σύζυγος κοιμόταν στο κρεβάτι του νοσοκομείου, ο ογκολόγος μου είπε ότι οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν περίπου 20%. Με αυτά τα δεδομένα μου φαινόταν αδιανόητο να γίνω, και πολύ περισσότερο να μείνω, θετική.”

Η δυτική κουλτούρα ασκεί τεράστια πίεση προς τη “θετική σκέψη”, όπως την περιέγραψε για πρωτη φορά ο Norman Vincent Peale στο βιβλίο The Power of Positive Thinking του 1950. Τα τελευταία χρόνια η θεωρία αμφισβητήθηκε μέχρι μάλιστα να αναγνωριστεί ο όρος της «τοξικής θετικότητας (toxic positivity)», η επιμονή δηλαδή σε μια αισιόδοξη στάση, η οποία μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τα βιώματα ενός ατόμου οδηγώντας το σε ενοχές, θυμό και αυξημένο άγχος.

Τι βοηθάει λοιπόν ένα φίλο ή μέλος της οικογένειας που έχει αναλάβει τον ρόλο του φροντιστή; Πρώτον, δώστε τους χώρο να εκφράσουν όλο το φάσμα των συναισθημάτων τους με τους όρους τους. Μην υποτιμάτε τη δύναμη ενός απλού μηνύματος που λέει στον άλλο ότι είστε εκεί για εκείνον ειδικά αν προσθέσετε αυτή τη μαγική φράση στο τέλος: «Δεν χρειάζεται να απαντήσεις». Σε τέτοιες καταστάσεις οι φροντιστές είναι δύσκολο να είναι τυπικοί στην επικοινωνία τους και πραγματικά θα εκτιμήσουν τους φίλους που δεν είναι πιεστικοί. Ξέρουν όμως ότι καταλαβαίνετε αυτό που περνάνε, αυτό που τους συνθλίβει, αυτό που δεν τους επιτρέπει να έχουν θετική στάση στα πράγματα.

Όταν θέλετε να προσφέρετε πρακτική βοήθεια, προσπαθήστε να προσφέρετε συγκεκριμένη βοήθεια που δεν χρειάζεται να ζητήσει ο φροντιστής. Η ευγενική σας ερώτηση “Τι μπορώ να κάνω;” μπορεί να προσθέσει ένα επιπλέον ψυχολογικό βάρος στον φίλο σας, αυτό του να βρει μια κατάλληλη εργασία για εσάς που δεν θα σας κουράσει ή δεν θα είναι υπερβολική. Θυμάμαι εκείνη την ιστορία που διάβασα όπου οι γονείς του καλύτερου φίλου του 7χρονου παιδιού ενός ζευγαριού όπου νοσούσε ο πατέρας με καρκίνο, το έπαιρναν κάθε Κυριακή για σχεδόν ένα χρόνο και χωρίς ερωτήσεις για μια ανέμελη μέρα με τα παιδιά τους. Η προετοιμασία και παράδοση σπιτικού φαγητού ή η παραλαβή και το πλύσιμο των ρούχων των φροντιστών που βρίσκονται σε νοσοκομεία μπορεί να κάνουν τη διαφορά στην ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε τέτοια φάση. Ρωτήστε αν θέλετε να τους πάρετε τα απαραίτητα από το σουπερμάρκετ όταν πηγαίνετε για εσάς. Πάρτε τους το καθημερινό ψωμί από τον αγαπημένο τους φούρνο. Και οι μικρότερες χειρονομίες μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Στις πιο δύσκολες μέρες , οι ενέργειες της οικογένειας, των φίλων και ακόμη και λίγων αγνώστων μπορούν να δώσουν ελπίδα, ανακούφιση και —ίσως, γιατί όχι— ένα γνήσιο, όχι αναγκαστικό, αίσθημα αισιοδοξίας και θετικής σκέψης.

Σ.Σ : βασισμένο στο άρθρο “Don’t Tell a Caregiver to Stay Positive. Here’s How to Help Instead” του περιοδικού Time